رخدادهای حدی اقلیمی ایران در سال 2017 میلادی
چکیده
تغییرات پارامترهای اقلیمی‌در دهه‌های اخیر که عمدتا ناشی از گرمایش جهانی است و نیز افزايش رخدادهاي حدي اقليمي كه وقوع آنها به‌طور مستقيم يا غيرمستقيم وابسته به متغيرهاي اقليمي هستند، اطلاع‌رساني كمي اين پديده‌ها در عرصه ملي با هدف افزايش دانش عموم مردم، مسئولين و برنامه‌ريزان را اجتناب‌ناپذیر می‌کند. لذا تحقیق حاضر در راستاي افزايش دانش مسئولين و عموم مردم از وضعيت اقليم سالانه كشور تهیه شده‌است تا بتوانند برنامه‌هاي عملياتي براي كاهش پيامدها و سازگاري با این پديده‌ها را تسریع نماید. این بررسی با پيش‌زمينه امکان ارایه گزارش ملي از رخدادهاي اقليمي كشور به سازمان هواشناسي جهانی آماده شده است. براساس آمار موجود، پديده‌هاي مورد بررسي در اين گزارش عبارتند از امواج گرمايي، امواج سرمايي، بارش‌هاي حدي، خشكسالي، توفان گرد و خاک و شن و گرد و غبار. طبق تعریف سازمان هواشناسی جهانی، شرط وقوع موج گرمايي، افزايش حداقل 5 درجه‌‌ای دماي بیشینه نسبت به میانگین بلندمدت آن با تداوم حداقل 6 روز و موج سرمایی، افت ناگهاني دماي كمينه به ميزان 10 درجه‌سانتیگراد نسبت به روز قبل است. در این تحقیق خشكسالي هر ايستگاه براساس شاخص SPI برآورد شده و مبناي توفان گرد و خاک و شن و گرد و غبار، گزارش ايستگاه‌ها بوده‌است. ميانگين دماي كشور در سال 2017 میلادی، 4/18 درجه‌سانتیگراد بوده كه نسبت به ميانگين دماي دوره آماری پایه (2016-1992 میلادی) که براساس آمار 138 ایستگاه سینوپتیک کشور تهیه شده‌است، 8/0 درجه‌سانتیگراد و نسبت به سال گذشته (2016 میلادی) 2/0 درجه‌سانتیگراد افزایش داشته‌است. بارش كشور در این سال نسبت به دوره ميانگين آماری 55 میلیمتر (18 درصد) کاهش داشته اما فصل بهار در این سال با افزایش 6/3 میلیمتری نسبت به فصل بهار دوره آماری مذکور، دوازدهمین بهار پربارش و فصل تابستان اولین تابستان کم بارش كشور بوده‌است. در سال 2017 میلادی استان‌های مختلف کشور در معرض رخدادهاي حدي اقليمي قرار داشته‌اند. استان‌هایی که در رتبه اول شدیدترین رخدادهای حدی اقلیمی بوده‌اند عبارتند از: اصفهان (شدت موج گرمایی و خشکسالی)، آذربایجان شرقی (طول مدت موج گرمایی)، خراسان رضوی (فراوانی وقوع موج گرمایی)، کردستان (شدت و مدت موج سرمایی)، خراسان جنوبی (فراوانی وقوع موج سرمایی)، گیلان (بارش‌های حدی) و سیستان و بلوچستان (توفان گرد و خاک و شن و گرد و غبار).
کلمات کلیدی: رویدادهای حدی اقلیمی، امواج گرمایی، امواج سرمایی، بارش‌های حدی، خشکسالی، توفان گرد و خاک و شن، گرد و غبار.